Geld vinden in de begroting van de gemeente.

Uit: Nieuwe Ooststellingwerver, Lourens Looijenga, 1 juni 2021

In Ooststellingwerf zijn voldoende besparingsmogelijkheden aanwezig. Dat blijkt uit een rapport van JE Consultancy BV uit Hoofddorp. Het bureau heeft de hele bedrijfsvoering onder de loep genomen, nu de gemeente structureel geld tekort komt de komende jaren.
De ideeën zijn dus nog niet de koers van het college. Ook het college zal uit de 31 opties een keuze moeten maken. Wat vooral opvalt is dat de OZB-belasting relatief laag is in vergelijking met andere gemeenten.

Incidentele meevallers

Bij een aantal raadsfracties bestaat het beeld dat het door overschotten in jaarrekeningen het probleem eigenlijk wel meevalt. Over 2020 blijkt een overschot op de jaarrekening van € 4,5 miljoen te zijn gerealiseerd. Daarvan heeft onder meer € 2,2 miljoen betrekking op eenmalige winstneming in het Grondbedrijf en € 0,8 miljoen op eenmalige voordelen uit de coronamiddelen van het Rijk. Dat zijn dus incidentele meevallers. Het structureel probleem is volgens de onderzoekers wel ‘evident’ aanwezig. Het tekort loopt op tot negen ton per jaar.

Structureel tekort

De herverdeling van het Gemeentefonds - uitgesteld tot 2023 - vormt ook een aanzienlijk risico voor de gemeente. Verder zijn de tekorten op jeugdhulp alleen eenmalig door het Rijk afgedekt, maar dus ook structureel een probleem dat nog wel opgelost moet worden. ‘Het is in onze optiek reëel rekening te houden met een nadelig saldo oplopend tot € 0,9 miljoen in 2025 plus de verwerking van de risico’s en onzekerheden (oplopend tot € 1,7 miljoen in 2025) in het financieel perspectief. Kortom, een structureel tekort van € 2,6 miljoen.’

‘Zo niet doorgaan’

Het is aannemelijk dat een flink deel ook echt waarheid wordt. Je kunt volgens de onderzoekers kortom niet doorgaan op de huidige weg: besparen of inkomsten verhogen. De reserves bieden incidenteel wel wat ruimte. Zo is er een reserve grondexploitatie van een miljoen euro. Maar de gemeente heeft ambities om woningen te bouwen. Uitbesteding van de buitendienst? Die keuze is al gemaakt. De ‘taskforce jeugd’ wordt om diezelfde reden in het rapport niet opnieuw ter discussie gesteld. Voorgesteld wordt wel om als gemeente een minimum niveau vast te stellen aan voorzieningen in dorpen. Zo worden er enkele sporthalen relatief weinig gebruikt. Maar dat soort keuzes raakt wel aan de leefbaarheid van kernen. ‘Maak keuzes dus wel in samenhang vanuit een visie.’

WMO

Het Dorpsbudget van 65.000 euro afschaffen? Geen wettelijke taak, is dus een optie. De eigen bijdrage per kilometer WMO-vervoer zou kunnen worden verhoogd van € 0,18 naar een meer eigentijds tarief. Deze maatregel zou ook voor degene die meereist kunnen gelden. Opbrengst € 50.000. Het schrappen van de mogelijkheid landelijk te reizen met de Wmo-pas en dit te beperken tot reizen in de regio levert € 330.000 op. Op de WMO hulp bij het huishouden valt € 168.000 te besparen. Of het wenselijk en acceptabel is, blijft een bestuurlijke afweging. Het gaat om het aangeven van technische mogelijkheden om te besparen of meer geld te innen. De huuropbrengst van De Brink zou opgezegd kunnen worden.

Besparingen

Op basis van de historie en bouwwensen voor de toekomst is het mogelijk de raming van de te ontvangen leges omgevingsvergunningen te verhogen met € 200.000 structureel, omdat de onderzoekers verwachten dat het aantal vergunningen hoger zal zijn dan waar nu in de ramingen van uitgegaan wordt. Er is een mogelijkheid om BTW door te berekenen aan de burgers in de afvalkosten. Goed voor € 319.000. Je kunt besparen op onderhoud van wegen of minder maaien. Je zou het budget voor onderhoud monumenten kunnen afschaffen. Een kleiner college levert per jaar ook 170.000 euro op. De komende vier jaar vertrekken tientallen personeelsleden, door een deel niet in te vullen wordt in 2025 ook bijna vijf ton bespaard.

Vergelijking met andere gemeenten

De financiën van Ooststellingwerf zijn vergeleken met zes andere vergelijkbare gemeenten, gelet op aantallen inwoners, sociale structuur, centrumfunctie en het geld dat vanuit het Gemeentefonds wordt ontvangen. Daaronder zijn OWO-partners Weststellingwerf en Opsterland, maar bijvoorbeeld ook Borger-Odoorn, Meppel en Ermelo. De OZB-opbrengst van Ooststellingwerf blijkt bij woningen lager te liggen en op andere gebouwen zelfs veel lager. ‘Als we het gemiddelde tarief hanteren dat voor Opsterland en Weststellingwerf geldt, dan levert dit aan OZB niet-woningen voor eigenaren € 512.563 op en aan OZB niet-woningen voor gebruikers € 350.133. Dus opgeteld € 863.000 aan extra inkomsten.

Besparingspotentieel

Als alle opties zouden worden overgenomen, levert dat een positief saldo van ruim 4 miljoen in 2022, oplopend naar ruim 5 miljoen in 2025. Er is dus een ruim ‘besparingspotentieel’ aanwezig. Maar het blijven uiteindelijk politieke keuzes die college en raad (24 juni en 1 juli) moeten maken. En het raadsprogramma helpt daar niet genoeg bij. Daar worden volgens de onderzoekers teveel prioriteiten in gesteld. Het ontbreekt de gemeente volgens de onderzoekers nu aan een samenhangend, samenbindend en richtinggevend verhaal. Daarbij speelt in Ooststellingwerf het probleem van het rammelende onderlinge vertrouwen in de raad. Het wordt kortom een boeiend debat.